การเมืองและการปกครองของไทย

วิวัฒนาการการปกครองของไทยสมัยต่าง ๆ

       ไทยเป็นชาติที่มีความเจริญรุ่งเรืองมาช้านาน แต่เนื่องจากประวัติศาสตร์การปกครองของไทย ได้เริ่มมีหลักฐานเด่นชัดในสมัยกรุงสุโขทัย ดังนั้นการศึกษาเกี่ยวกับวิวัฒนาการของการปกครองของไทยจึงจะเริ่มที่สมัยสุโขทัยนี้

          

       สมัยกรุงสุโขทัย การจัดรูปการปกครองเป็น "พ่อปกครองลูก" พระเจ้าแผ่นดินเป็นผู้ปกครองกับผู้อยู่ใต้ปกครอง ได้แก่ ประชาชน มีความสัมพันธ์ใกล้ชิดกันเสมือนพ่อกับลูก เมื่อประชาชนมีความเดือดร้อนหรือประสบปัญหาใด ๆ สามารถไปร้องทุกข์ต่อพระเจ้าแผ่นดินโดยตรง การปกครองแบบนี้ ถือว่าในแต่ละครัวเรือนมีพ่อเป็นหัวหน้าปกครองทุกคนในครอบครัว หลายครัวเรือนก็จะรวมกันเป็น หมู่บ้านอยู่ในปกครองของ "พ่อบ้าน" (ปัจจุบันเรียกว่าผู้ใหญ่บ้าน) ประชาชนที่อยู่ในการปกครองเรียกว่า "ลูกบ้าน" หลาย ๆ หมู่บ้าน รวมกันเป็นเมืองอยู่ในปกครองของ "พ่อเมือง" หลายเมืองรวมกันเป็นประเทศอยู่ในปกครองพระเจ้าแผ่นดินซึ่งเรียกว่า "พ่อขุน" ส่วนข้าราชการตำแหน่งต่าง ๆ เรียกว่า "ลูกขุน"

       

        การปกครองหัวเมือง ได้แบ่งหัวเมืองออกเป็น 3 ประเภท คือ หัวเมืองชั้นใน หัวเมืองชั้นนอก และเมืองประเทศราช

หัวเมืองชั้นใน เป็นหัวเมืองสำคัญอันดับหนึ่ง เป็นที่ประทับของพระเจ้าแผ่นดิน และพระองค์ทรงปกครองหรือบัญชาการเองในตำแหน่งจอมทัพ

หัวเมืองชั้นนอก เป็นเมืองที่อยู่ห่างจากเมืองลูกหลวงออกไป พระเจ้าแผ่นดินมิได้ทรงปกครองหรือบังคับบัญชาโดยตรง แต่ได้ทรงแต่งตั้งเจ้านายหรือข้าราชการที่ไว้วางพระราชหฤทัยไปปกครองแทน

เมืองประเทศราช ได้แก่เมืองที่พระเจ้าแผ่นดินอื่นปกครองตนเอง แต่ต้องจัดการนำเครื่องราชบรรณาการมาถวายตาม

กำหนด  เวลาเกิดศึกสงครามต้องยกกองทัพมาช่วยทำการสู้รบกับข้าศึก

      

       สมัยกรุงศรีอยุธยา ไทยได้รับเอาขนบธรรมเนียมประเพณีต่าง ๆ ตลอดทั้งการจัดรูปการปกครองมาจากขอม รูปแบบการปกครองของไทยเริ่มเปลี่ยนแปลงเป็นแบบ เทวสิทธิ ซึ่งถือว่าพระเจ้าแผ่นดินมีฐานะเป็นเทพเจ้าที่อวตาร (แบ่งภาค) มาจากสวรรค์ และใช้คำนำหน้าพระนามของพระเจ้าแผ่นดินเป็น  "สมเด็จ"  อ่าเพิ่มเติม >>